نهضت حروفیه با تکیه بر ارزش عددی حروف الفباء، برای شکستن الفاظ داشت تا مخاطبان خویش را به تامل و تفکر وادار نماید. نهضت حروفیه در ستیز با سلطه سیاسی - اقتصادی تیموریان، بر عنصر آگاهی توده‌ها تکیه کرد تا با ظلم پیکار نماید. این جنبش، از زبان شعر (فارسی، ترکی و دیگر گویش‌ها) برای انگیزش پیروان خود استفاده می کرد.
حروفیه
شعارهای محوری نهضت حروفیه عبارت بودند از: آگاهی انسان، برابری و عدالت اجتماعی. عقاید نهضت حروفیه در نوشتارهایی به دو زبان ترکی و فارسی نگاشته شده است. این نهضت، سبب قیام‌هایی علیه حکام تیموری در ولایات و شهرهای بزرگ شد. از میان این قیام‌ها به قیام مردم اصفهان علیه خراج گزاران تیمور و قتل عام مردم آن شهر نام برد. پیروان حروفیه طبیعت را از معنویت و انسانیت را از مادیت جدا نمی‌پنداشتند. میراث محتوای فکری - فلسفی این نهضت آبشخور فکری نهضت‌های دیگری در ایران تا اواخر دوره قاجاریه بود که از مهمترین آنها می توان به نقطویه اشاره کرد. مایه‌های عرفانی و انسانی این نهضت در تعالیم حلاج ریشه داشت که بازبانی قابل فهم برای عامه مردم و در ابعاد انسانی - اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌گشت.
هدف اصلی حروفیه مبارزه با حکومت فئودال تیموری بود. اوضاع اقتصادی ایران بعد از حمله ی مغول بسیار فلاکت بار بود. کشاورزی رو به زوال گذاشت و کم کم از بین رفت و مردم گرسنه می ماندند . با حمله تیمور اوضاع بسیار وخیم تر شد. تیمور برای محکم کردن پایه های سیاسی و اجتماعی خود تظاهر به دین داری می کرد و در این بین داستانی وجود دارد که او حافظ کل قرآن بود و حتی می توانست قرآن را از آیه ی انتهایی آن به آیه ی ابتدایی آن بخواند.
هرچند در حال حاضر نحله یا فرقه‌ای با عنوان حروفیه وجود ندارد، اما قسمت زیادی از عقاید آنها را می‌توان در فرقه‌های دیگر مشاهده کرد. در حال حاضر نماینده‌ی اصلی حروفیه، بکتاشیه می‌باشد. موسس فرقه حروفیه : فضل ا... حروفی استرابادی است که در استراباد( گرگان امروزی) تولد یافت .
حروفیه و کمونیسم
مارکسیست‌های ایرانی، فضل‌الله استرآبادی و عمادالدین نسیمی، رهبران نهضت حروفیه را ماتریالیست و مارکسیست معرفی می‌نمودند: «حروفیها می‌گفتند که عالم، قدیم است و ماده هرگز محو نمی شود و حیات ابدی دارد.»
حروفیه و قرآن
حروفیه قرآن را در سوره حمد خلاصه شده می‌دانند
سید مهدی میرمیران
